Zacznijmy od obalenia szkodliwego mitu, rozpowszechnianego nawet w szko?ach, ?e grzyby opr?cz walor?w smakowych nie maj? ?adnych warto?ci od?ywczych dla organizmu. Nic bardziej b??dnego! Jest dok?adnie odwrotnie, bo lecznicze w?a?ciwo?ci grzyb?w s? fenomenalne.
Mowa oczywi?cie o grzybach jadalnych, najlepiej le?nych, rosn?cych w naturalnych warunkach. I od razu wa?na uwaga: popularne pieczarki (ka?dy z ich gatunk?w) s? grzybami lekko toksycznymi, kt?rych nie powinni?my spo?ywa?. Jak pokazuj? badania, zawieraj? agarytyn?, kt?ra wykazuje w?a?ciwo?ci kancerogenne i mutagenne1.
Grzyby w medycynie ludowej
Od wiek?w grzyby ceniono nie tylko za ich smak i aromat, ale wykorzystywano je r?wnie? w medycynie ludowej. Dla przyk?adu przytoczmy zdanie znanego i cenionego zielarza-zakonnika Andrzeja Czes?awa Klimuszki. Wyja?nia? on w spos?b intuicyjny ?r?d?o dobroczynnych w?a?ciwo?ci grzyb?w jadalnych, a wsp??cze?nie znalaz?o to swoje potwierdzenie w badaniach naukowych:
Przez 25 lat zaleca?em bardzo delikatn? kuracj? grzybami tym chorym, kt?rych organizmy by?y do ostateczno?ci wycie?czone r??nymi schorzeniami, osi?gaj?c prawie zawsze dobre wyniki. O dobroczynnej mocy grzyb?w jadalnych mo?emy sobie wyrobi? s?d, chocia?by z nast?puj?cej analogii: Na pewnym odcinku terenu le?nego rosn? grzyby: grzyb-szatan i muchomor. Oba s? silnie truj?ce. W ich pobli?u, dla r?wnowagi biocenozy, ro?nie grzyb szlachetny, borowik. Je?li szatan i muchomor maj? w sobie ?mierteln? trucizn?, to w przeciwie?stwie do nich borowik musi posiada? wszelkie si?y dobroczynne, pozornie nieodczuwalne, ale tak mocne, jak trucizna tamtych. W ca?ej bowiem przyrodzie panuje r?wnowaga warto?ci biologicznych2.
Prozdrowotne sk?adniki grzyb?w
Utrzymanie homeostazy organizmu uzale?nione jest od zbalansowanej diety i dostarczania organizmowi wszystkich niezb?dnych sk?adnik?w. Grzyby nie tylko zapewniaj? uzupe?nienie organizmu o imponuj?c? liczb? sk?adnik?w od?ywczych, ale wr?cz uznane zosta?y za ?ywno?? funkcjonaln?. ?ywno?? funkcjonalna charakteryzuje si? tym, ?e jako ca?o?? wp?ywa na popraw? zdrowia i samopoczucia bardziej, ni? suma pozytywnych w?a?ciwo?ci ka?dego z jej sk?adnik?w z osobna.
Cenna warto?? od?ywcza grzyb?w jest zwi?zana z wyst?powaniem w owocnikach du?ej zawarto?ci warto?ciowych dla cz?owieka bia?ek, sacharyd?w, kwas?w t?uszczowych, witamin, sk?adnik?w mineralnych (g??wnie potasu, fosforu, wapnia i magnezu) i b?onnika. Bia?ko zawarte w grzybach charakteryzuje si? du?? przyswajalno?ci? (si?gaj?c? 90%) i warto?ciowym zestawem aminokwas?w: wszystkich aminokwas?w egzogennych (lizyna, metionina, tryptofan, treonina, walina, leucyna, izoleucyna, fenyloalanina i histydyna) oraz takich aminokwas?w, jak: treonina, arginina i tyrozyna, kt?ra jest wy?sza ni? w warzywach.
W owocnikach r??nych gatunk?w grzyb?w pojawiaj? si? r?wnie? pierwiastki ?ladowe, takie jak: mied?, cynk, ?elazo, mangan, molibden i selen. Ten ostatni jest jednym z podstawowych mikroelement?w niezb?dnych do prawid?owego funkcjonowania uk?ad?w enzymatycznych. Tworzy on silny antyutleniacz, enzym zwany peroksydaz? glutationow?, chroni?cy czerwone krwinki i b?ony kom?rkowe przed szkodliwym wp?ywem wolnych rodnik?w. St?d te? liczne badania potwierdzaj?, ?e selen zmniejsza ryzyko wyst?powania wszystkich nowotwor?w. Wa?ny jest te? dla prawid?owego funkcjonowania uk?adu odporno?ciowego i tarczycy.
Wspomniane ju? wy?ej witaminy, kt?rych grzyby s? bogatym ?r?d?em, to: ryboflawiny (B2), niacyny (B3) i folacyny (B9), a tak?e niewielkie ilo?ci witaminy C, B1 i ?ladowe ilo?ci witaminy B12 oraz E. Niekt?re gatunki o zabarwieniu pomara?czowym, np. pieprznik jadalny, s? ?r?d?em prowitaminy A. W literaturze grzyby s? r?wnie? wymieniane jako jedno z g??wnych ?r?de? witaminy D. Ostatnie odkrycia wskazuj? na du?e znaczenie z wystawiania grzyb?w na dzia?anie promieni s?onecznych podczas procesu suszenia, gdy? promienie UV powoduj? imponuj?ce zwi?kszenie ilo?ci witaminy D w owocnikach, co si?ga czasem nawet stukrotno?ci.
Lecznicze w?a?ciwo?ci grzyb?w
Grzyby s? cennym ?r?d?em substancji bioaktywnych, takich jak:
polisacharydy (w tym zw?aszcza ?-glukany, kt?re posiadaj? dzia?anie immunostymuluj?ce, przeciwnowotworowe, hipoglikemiczne i antyoksydacyjne),
triterpenoidy, dzia?aj?ce przeciw wirusowi HIV, hamuj?co na syntez? cholesterolu, obni?aj?ce ci?nienie krwi i zmniejszaj?ce agregacj? p?ytek krwi,
zwi?zki fenolowe, o w?a?ciwo?ciach antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych i przeciwnowotworowych,
Grzyby s? tak?e bogatym ?r?d?em naturalnych antybiotyk?w, wykazuj?c dzia?anie przeciwgrzybowe i przeciwbakteryjne. Hamuj? r?wnie? wzrost mikroorganizm?w odpowiedzialnych za problemy sk?rne. Znane jest te? antyalergiczne dzia?anie grzyb?w.
Zdaniem wielu badaczy, stosowanie r??nych gatunk?w grzyb?w powoduje zwi?kszone dzia?anie odporno?ciowe i zwi?ksza szans? na szersze wykorzystanie ich prozdrowotnych w?a?ciwo?ci.
Grzybobranie, jako lasoterapia
Warto jeszcze wspomnie?, ?e spo?r?d r??nych form terapii lasem, na szczeg?lne uznanie zas?uguje grzybobranie. Nie do??, ?e wpisuje si? w szeroko rozumian? ekoterapi?, to jeszcze wzmacnia system immunologiczny, obni?a poziom stresu, poprzez obni?enie poziomu kortyzolu i adrenaliny. Jednocze?nie aktywuje nerw b??dny, odpowiedzialny za spok?j i regeneracj?. Regulacji ulega te? ci?nienie krwi i t?tno, a tak?e pojawia si? oddzia?ywanie antynowotworowe i przeciwcukrzycowe. Przy tym wszystkim grzybobranie jest ?r?d?em prze?y? estetycznych i intelektualnych.
A wi?c, jedzmy wi?cej grzyb?w, bo dzi?ki temu poprawimy nasze zdrowie! Postarajmy si? te? wyedukowa? na tyle, aby samodzielnie zbiera? je w lesie. To, jak sprawi? aby grzyby by?y lekkostrawne i jak uwolni? z nich jak najwi?cej dobroczynnych sk?adnik?w, opisa?em tutaj.
__________________________
1 Sadowska A., Obidoska G., Ruszkowska J., Rumowska M., ?ata B. Rakotw?rcze i truj?ce substancje ro?linne. Warszawa 2004; ?kubla P. Atlas grzyb?w. Bratislava-Warszawa 2005.
2 Klimuszko A. Cz. Wr??my do zi?? leczniczych. Warszawa 1987.
