Lecznicze właściwości sosny

Sosna, to pospolite w naszym kraju drzewo, stąd też jej nazwa: sosna pospolita albo sosna zwyczajna. To tylko jeden z trzech rodzimych gatunków sosny (obok sosny górskiej i kosodrzewiny). Natomiast rodzina sosnowatych obejmuje na świecie około 115 gatunków drzew i krzewów. To, co nas interesuje najbardziej, to właściwości lecznicze sosny, bo są one tak szerokie, że cały ten wpis, to zaledwie skrótowe omówienie najważniejszych z nich. Dość powiedzieć, że sosna wydziela najsilniejsze fitoncydy (roślinne antybiotyki), jakie są dostępne u rodzimych gatunków roślin.

W kulturze ludowej i wierzeniach naszych słowiańskich przodków sosna również znalazła należne jej miejsce. W tradycji sosna to drzewo życiodajne, posiadające właściwości magiczne. Przykładem tego było wieszanie w domach gałązek sosnowych w czasie Świąt Bożego Narodzenia, by chroniły dom i jego mieszkańców przed urokami.

Najważniejsze surowce zielarskie

Sosna to roślina zimozielona, posiadająca długie i wąskie igły, a surowce sosnowe posiadają mnóstwo zastosowań leczniczych. Jako najważniejsze surowce zielarskie można wymienić:

• sosnowy olejek eteryczny,
• młode pędy sosny
• męskie kwiatostany sosny (źródło pyłku sosnowego),
• pączki sosny,
• zielone szyszki sosny,
• żywica sosnowa – świeża, ale również w formie kopalnego bursztynu,
• igły sosnowe,
• olejek terpenowy,
• dziegieć sosnowy.

Surowce sosnowe przetwarzane są do różnych form produktów zielarskich, wśród których można wymienić: ekstrakty spirytusowe, olejowe i eterowe, syropy, wywary, maści itd.

Najważniejsze właściwości lecznicze sosny

Medycyna naturalna szczególnie ceni młode pędy sosny, które są bogate w olejki eteryczne wspierające funkcjonowanie układu oddechowego. Stanowią one nieocenioną pomoc w infekcjach górnych dróg oddechowych, a także podczas walki z uciążliwym kaszlem, bólem gardła i chrypką. Są też delikatnym środkiem moczopędnym i napotnym.

Syrop z pędów sosny jest bogaty w witamin? C, która stymuluje układ odpornościowy i jest silnym antyoksydantem działającym przeciwnowotworowo.

Innym ważnym składnikiem pędów sosny są flawonoidy, które mają działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, moczopędne i rozkurczowe. Pędy są także bogatym źródłem naturalnych goryczy wpływających pozytywnie na układ pokarmowy, stymulując apetyt i trawienie, ale również działających uspokajająco.

Natomiast odwary z igieł sosnowych wykorzystuje się do kąpieli wzmacniających oraz leczących choroby skóry.

Syrop sosnowy

Jest to bardzo popularna forma naturalnego leku sporządzanego najczęściej z młodych pędów lub zielonych szyszek sosny. Jest bardzo prosty w wykonaniu, bo jego produkcja polega w skrócie na układaniu w słoju warstw pędów lub szyszek na przemian z warstwą cukru. Miesza się go codziennie i po dwóch, trzech tygodniach możemy już zlewać do butelek gotowy syrop.

Syrop sosnowy łagodzi suchy kaszel, a oprócz tego upłynnia gęstą wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych. Dzięki tej właściwości ułatwia odkrztuszanie i poprawia wentylację płuc.

Często pada pytanie: na jaki rodzaju kaszlu (suchy czy mokry) można zażywać syrop sosnowy? Okazuje się, że syrop sosnowy można wykorzystywać przy obu tych rodzajach kaszlu.

Syrop z sosny ma też lekkie działanie moczopędne, a dzięki zawartym w nim fitoncydom działa przeciwdrobnoustrojowo (antybiotycznie). Stymuluje również prawidłowe krążenie krwi, pobudza apetyt, działa uspokajająco i wzmacniająco na organizm. Dzięki sporej zawartości witaminy C stymuluje układ odpornościowy. Z kolei zawarte w syropie flawonoidy działają rozkurczowo, a węglowodany dodają energii.

Nalewka sosnowa

Równie popularną formą naturalnego leku wykorzystującego właściwości sosny jest nalewka, mająca wiele zastosowań prozdrowotnych. Warto więc przygotować ją i trzymać w domu w pogotowiu, zwłaszcza w wiosennym i jesiennym sezonie grypowym.

Nalewkę można sporządzać praktycznie z każdego świeżego surowca sosnowego, a nawet z bursztynu. Najpopularniejsze są nalewki z młodych pędów, męskich kwiatostanów i zielonych szyszek sosny. Samo sporządzenie najprostszej nalewki, to po prostu zalanie rozdrobnionego surowca alkoholem 40% i codzienne wstrząśnięcie słojem. Po dwóch tygodniach nalewka jest gotowa.

Nalewka pomocna jest w nieżytach dróg oddechowych, bólach gardła, zapaleniach oskrzeli i jamy ustnej, a także w przewlekłym kaszlu. Z uwagi na korzystne właściwości antyseptyczne i moczopędne, nalewkę sosnową stosujemy także w stanach zapalnych dróg moczowych, pęcherzyka żółciowego i zaburzeniach przemiany materii.

Pyłek sosnowy

Na szczególną uwagę zasługuje pyłek sosnowy stosowany w formie sproszkowanej bądź nalewki. Jest doskonałym przykładem niesamowitych właściwości leczniczych sosny. Bogactwo zawartych w nim składników warte jest przytoczenia, a są to:

• błonnik pokarmowy
• białko,
• aminokwasy (jest ich ponad 20 rodzajów, w tym 8 niezbędnych dla organizmu człowieka),
• tłuszcz,
• naturalny cukier,
• minerały: potas, wapń, magnez, fosfor, siarka i chlor,
• pierwiastki śladowe: krzem, stront, mangan, żelazo i selen,
• kwasy organiczne i kwasy nukleinowe,
• witaminy, w tym C, E i inne,
• kwasy tłuszczowe: kwas linolowy, oleinowy, palmitynowy, alfa-linolenowy i inne nienasycone kwasy tłuszczowe,
• różnorodne flawonoidy,
• polisacharydy,
• hormony,
• choliny,
• bioaktywne enzym.

Pyłek sosnowy od dawna jest stosowany w różnych celach prozdrowotnych, jako:

• dodatek do żywności w formie suplementu diety,
• substancja opóźniająca starzenie,
• środek łagodzący zmęczenie,
• środek do pielęgnacji skóry,
• środek regulujący poziom testosteronu w organizmie człowieka,
• substancja stosowana w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych i zaparciach,
• substancja działająca hepatoprotekcyjnie (ochrona wątroby),
• środek wspomagający prawidłowe działanie układu krążenia,
• antidotum na choroby prostaty.

Pyłek sosny jest też źródłem naturalnych androgenów, w tym substancji naśladujących testosteron i androgeny. Wpływa pozytywnie na gospodarkę hormonalną mężczyzn, ale również kobiet. Ilość naturalnych hormonów nie jest na tyle wysoka, aby móc istotnie bezpośrednio wpływać na poziom hormonów w organizmie ludzkim, ale pozytywne właściwości homeostatyczne pyłku sosny wpływają na stabilizację poziomu hormonów, co jest odczuwalne.

Pyłek sosnowy bez wątpienia dodaje energii i witalności, dzięki szerokim właściwościom sosny.

Pączki sosny

Gemmoterapia zajmująca się pozytywnymi właściwościami leczniczymi pączków roślin, to odrębna poddyscyplina fitoterapii. Również i pączki sosny zasłużyły na odrębne opracowanie. Artykuł na ten temat napisał znany i bardzo ceniony specjalista zielarski i fitoterapeutyczny dr Henry Różański. Tutaj można go przeczyta?.

Różański pisze, że w pączkach i wierzchołkach pędowych sosny znajdują się: koniferol, koniferyna, kwas sapinowy, kwas pinitaninowy, kwas ceropinowy, flawanony (pinocembryna), żywica, garbniki, witamina C i olejek eteryczny. Olejek ten bogaty jest w alfa- i beta-pinen, beta-felandren, kamfen, karen, borneol, kamforę, octan bornylu, terpinen i limonen. Z kolei gorzka substancja w pączkach nosi nazwę pinipikryny.

Autor pisze dalej, że spirytusowe, eterowe i olejowe wyciągi z pączków sosny upłynniają zalegającą wydzielinę śluzową w układzie oddechowym. Ponadto wzmagają odruch migawkowy nabłonka, osuszają oskrzela i mają wpływ odkażający. Rozszerzają drogi oddechowe i pobudzają oddychanie. Inne właściwości to pobudzenie krążenia krwi, zwiększenie wydzielania moczu i potu, właściwości rozgrzewające, ale też zmniejszające gorączkę. Substancje zawarte w pączkach sosny Działaj? żółciopędnie i rozkurczowo na układ żółciowy. Natomiast wcierane w skórę, pobudzają miejscowo ukrwienie, aktywują reakcje immunologiczne, pobudzają fagocytozę i zmniejszają odczuwanie bólu.

Żywica sosnowa

Żywica jest naturalnym „opatrunkiem” dla drzewa, które w ten sposób zabezpiecza mechaniczne uszkodzenia kory i gałęzi przed wniknięciem w wewnętrzną tkankę drzewa różnych drobnoustrojów chorobotwórczych. Stąd żywica posiada szereg silnych właściwości leczniczych, a zwłaszcza własności antyseptyczne i antybakteryjne.

Żywica sosnowa zawiera również: olejki eteryczne (olejek sosnowy i terpentynowy), garbniki, flawonoidy, witaminę C i kwasy fenolowe.

W medycynie ludowej żywica sosnowa była wykorzystywana do leczenia wrzodów i oparzeń. Mieszano ją z tłuszczem zwierzęcym (smalcem) i woskiem pszczelim, przygotowując w ten sposób maść, która doskonale leczy nie tylko oparzenia, ale też trudno gojące się rany.

Drobne skaleczenia można doraźnie zabezpieczyć, nakładając niewielką ilość surowej żywicy, co nie tylko zabezpieczy ranę przed infekcjami, ale tak?e uszczelni ją i zatamuje krwawienie. Ponadto żywica sosnowa jest naturalnym środkiem antyseptycznym i dezynfekującym o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym. Dlatego może być stosowana bezpośrednio na rany lub owrzodzenia.

Inne zastosowanie maści z żywicy, to łagodzenie skutków ukąszeń owadów, stany zapalne skóry, przeziębienia oraz bóle mięśni i stawów.

Bardzo popularne jest również zastosowanie maści sosnowej w infekcjach górnych dróg oddechowych. Codziennie smarowanie klatki piersiowej i placów działa leczniczo i łagodząco, a w szczególności:

• przeciwzapalnie,
• przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo,
• ułatwia oddychanie,
• udrażnia nos,
• działa wykrztuśnie,
• działa uspokajająco,
• wzmacnia odporność.

Żywica sosnowa może też być doskonałą bazą do sporządzenia nalewki, która opisana jest wyżej.

Zbieranie surowca sosnowego

Wiosna to najlepszy okres na zbieranie świeżego surowca do przygotowania naturalnych leków sosnowych. Wczesną wiosną można zbierać pączki sosny, ale to żmudna praca, bo pączki są niewielkie. Natomiast już w marcu, kwietniu pojawiają się odpowiednie do zbioru młode pędy. Zbierać najlepiej takie o długości 3-5 cm.

Ważne, aby nie zrywać pędów z wierzchołków i górnych partii drzew, bo w ten sposób trwale uszkadzamy drzewo, które już nigdy nie będzie rosło prosto do góry, tylko rozkrzewi się na boki.

Nieco później pojawiają się zielone szyszki sosny, które są też doskonałym surowcem zawierającym wszystkie korzystne właściwości lecznicze sosny.

Zachęcam do ruszenia wiosną w las na sosnowe żniwa, bo oprócz surowca zielarskiego, zyskujemy doskonałą okazję do przebywania w naturze i korzystania z nieocenionego wpływu lasoterapii na nasz organizm.